maandag 3 oktober 2011

Weet wat je eet (pt. 2)

In mijn vorige blog heb ik het gehad over de scheve machtsverhoudingen in de voedselindustrie en hoe voedsel onze wereld verandert. Wie echter denkt dat de problematiek rond eten zich alleen ver weg en in arme landen afspeelt, zou nog eens goed naar zijn eigen bord met eten moeten kijken. Want; als jij weet wat je eet, zou je het dan nog eten?

Wie wel eens het programma ‘Keuringsdienst van Waarde’ kijkt, weet dat we als consument vaak genept worden waar we bij staan. We kopen knoflook die twee jaar oud is, drinken wijn aangelengd met water en denken gezond te doen met donker volkorenbrood dat niets meer blijkt te zijn dan witbrood gekleurd met verbrande mout. Veel producten zijn niet wat ze lijken te zijn. Daar waar je vroeger precies wist waar je eten vandaan kwam en hoe het was gemaakt, kopen we tegenwoordig al onze producten gedachteloos in de supermarkt en hebben daarbij vaak geen idee wat we uiteindelijk precies in onze mond stoppen. En het erge is; misschien is het maar goed ook dat we niet alles weten.

Zo zou je voor de gein tijdens je rondje supermarkt eens moeten kijken op de etiketten van de producten die je koopt. Kipfilet gewoon een stukje van de kip en aardbeienyoghurt gemaakt van aardbeien? Het zou mooi zijn als het echt zo was. Helaas krijg je in plaats van een opsomming echte voedingsingrediënten en hele waslijst aan E-nummers, toegevoegde suikers, zout en onbegrijpelijke namen als maltodextrine of gemodificeerd maïszetmeel. Is er iemand die mij kan vertellen waarom er suiker moet worden toegevoegd aan een plakje ham of wat varkensgelatine in mijn krabsalade doet? Echt, je slaat soms steil achterover wat voor toevoegingen er allemaal niet worden verstopt in één product!
Natuurlijk zal vast niet alles slecht zijn en begrijp ik ook wel dat sommige toevoegingen wellicht in verband met houdbaarheid noodzakelijk zijn. Maar chemische kleurstoffen toevoegen puur om iets er aantrekkelijker uit te laten zien of ananas-kokosyoghurt waar in totaal slechts 1% ananas en kokos in zit; dat kan bijna niet meer met ‘echt’ eten te maken hebben.

Sowieso zijn we volgens mij de weg een beetje kwijt wat ‘echt’ eten betreft. Hoe komt het bijvoorbeeld dat je steeds meer producten tegenkomt waar allerlei extra dingen aan toegevoegd zijn? Sinaasappelsap met toegevoegde calcium, drinkyoghurt met extra vitamine B, wit brood met volkorenvezels of toetjes voor een betere stoelgang. Het lijkt wel alsof ons eten te pas en te onpas wordt 'gezonder' wordt gemaakt en met extra ingrediënten wordt ‘opgepimpt’. De vraag is alleen: waarom? Zouden we niet gewoon aan onze aanbevolen dagelijkse portie vitamines en mineralen komen als we gewoon gezond en afwisselend zouden eten? En is het niet juist door al die gekke toevoegingen en ingrediënten dat onze darmen op hol slaan en niet meer goed functioneren?

Een andere ontwikkeling die bij bovenstaande ontwikkeling aansluit,  is de steeds prominentere aanwezigheid van het ‘gezonde keuze klavertje’ en het ‘ik kies bewust logo’. Wie regelmatig door de supermarkt loopt, ziet deze keurmerken op steeds meer artikelen verschijnen. Gewoon je mandje volgooien met etiket beplakte producten en 'hoppa' je bent supergezond bezig. Tenminste, dat denk je dan. Ik vraag me echter af hoe een zak chips ineens de stempel ‘gezond’ kan krijgen puur en alleen omdat het 5% minder vet bevat dan gewone chips en waarom het überhaupt nodig is om een klavertje op een flesje water te plakken (wel eens ongezond water te koop zien staan?). Lekker makkelijk is het wel: wij hoeven niet meer na te denken en ondertussen lopen de supermarkten binnen. Het is niet voor niets dat het Gezonde Keuze Klavertje alleen maar staat op huismerkproducten van Albert Heijn. Zolang wij ‘bewust’ kiezen, loopt de Albert Heijn binnen.

En ik denk dat daar ook precies de zere plek ligt. De plek die ik ook al aanstipte in mijn vorige blog: Eten is tegenwoordig niet gewoonweg een bron van voeding meer, maar een product waarbij het vooral draait om macht en geld. Willen wij veel en goedkoop eten? Prima, dan stoppen we toch gewoon 200 in plaats van 20 varkens in een stal. Willen we een gezonde maar vooral ook snelle maaltijd op tafel hebben? Joh, geen probleem, met wat extra vitamines in die magnetronmaaltijd staat je gezonde prakkie in een handomdraai op tafel.
Alles wordt massaler. Meer voor minder is wat we willen en wie zijn de mensen van de voedselindustrie om niet op die vraag in te gaan? Veel mensen hebben geen idee meer wat het is om te betalen voor je eten. Want, nee, het is niet normaal dat je een kilo kip voor een paar euro kunt kopen, of dat bonusaanbiedingen soms tot in de hemel lijken te reiken. Maarja, als je een pond tomaten voor 1euro kunt kopen of eenzelfde pond van de lokale boer voor 2,50 euro, dan is de keuze vaak snel gemaakt.

Ik moet dan ook eerlijk bekennen dat ik het een lastige discussie vind. To eat or not to eat; that's the question. Kies je bewust of kies je goedkoop? Kies Fair Trade of kies je biologisch? En hoe logisch is biologisch eigenlijk?
Wie zich een beetje in dit onderwerp verdiept, ziet al snel door de bomen het bos niet meer. Neem alleen al het product melk. Denk je goed bezig te zijn door je gewone pak te vervangen door een biologisch pak, blijkt dat melk helemaal niet gezond voor je is (bron). Stap je vervolgens over op sojamelk, blijkt dat hier weer allemaal toevoegingen in zitten. En dan heb ik het nog niet eens over alle regenwouden die worden gekapt om al die soja te verbouwen.

Hoe meer ik lees, des te meer ik het gevoel krijg dat het haast onmogelijk is om überhaupt nog goed bezig te zijn met eten. Is het Fair Trade, is het weer niet biologisch en is het vrij van toevoegingen, dan past het weer niet bij de inhoud van mijn portemonnee. Misschien zouden we gewoon allemaal een kip, een koe en een moestuin moeten hebben en gewoon geheel zelfvoorzienend worden. Maarja, als je dan een zomer hebt zoals die van dit jaar, dan zit de kans er dik in dat je alsnog honger moet lijden (onze oogst was welgeteld één groene peper, vier aardbeien en een rotte tomaat).

Wat is dan de oplossing? Tja, als ik daar nou eens een pasklaar antwoord op zou hebben... Ik ben niet iemand om een preek te houden, of iemand te vertellen wat wel of niet te doen (of eten). Zelf ben ik ook geenszins een helig (soja)boontje, dus ik ga ook niet pretenderen biologischer te zijn dan ik ben. Maar aangezien in mijn ogen wel alle kleine beetjes helpen en ook ik daar best een beetje hulp bij kan gebruiken, hierbij een paar korte en simpele punten om zo af en toe eens bij stil te staan als je je boodschappenlijstje schrijft:


  • Eet zoveel mogelijk volgens de seizoenen. Niet alleen beter voor het milieu, maar bovendien ook stukken smaakvoller én goedkoper!
  • Probeer twee keer per week een vleesloze dag in te lassen en probeer de overige dagen de kiloknallers in ieder geval te laten staan. Voor de productie van vlees wordt ontzettend veel graan en soja gebruikt en het zorgt bovendien voor veel uitstoot van broeikasgassen. Wist je dat één dag in de week geen vlees eten op het milieu hetzelfde effect heeft als je auto 1250km minder gebruiken? Er is bovendien steeds meer bio- en scharrelvlees te koop. En het verschil proef je!
  • Probeer eens een dagje alleen producten te kopen die niet meer dan 5 ingrediënten bevatten. 
  • Kies voor duurzaam gevangen vis of gebruik de viswijzer.
  • Loop eens een keer een biologische supermarkt in, of breng een bezoekje aan een wereldwinkel of Fair Trade Shop. Al je boodschappen daar doen is misschien wat prijzig, maar het is alleen al leuk om rond te snuffelen en af een toe eens wat nieuws te proberen.
  • Kook eens een week lang zonder pakjes of zakjes. Een curry is ook prima zelf te maken en een smaakvolle tomatensoep staat in een handomdraai op tafel.
  • Zie je in de supermarkt een product staan wat je oma niet als eten zou herkennen? Laat het staan en kies voor iets dat wel op eten lijkt.
  • En last but not least...laat je niet gek maken. Extreem bezig zijn is niet nodig; een beetje bewust bezig zijn levert uiteindelijk al heel veel op.

1 opmerking:

  1. Zelf nog een tip of een ander punt om aan dit onderwerp toe te voegen? Wees vrij om het hier in een reactie achter te laten!

    BeantwoordenVerwijderen